آشنایی با جایزه معماری آقاخان
آشنایی با جایزه معماری آقاخان
بنیاد آقاخان یک موسسه است که در زمینه های مختلف اجتماعی، فرهنگی، علمی و ... در سطح جهان فعال است.
کریم آقاخان موسس این بنیاد در زمینه فرهنگی برنامه‌هایی را جهت احیای میراث جوامع اجرا می‌کند که از جمله آنها فعالیت‌های معماری و مرمتی در سرزمین‌های اسلامی است.
جایزه معماری آقاخان که بزرگ‌ترین جایزه معماری است و برنده آن 500000 دلار آمریکا دریافت می‌کند، به نمونه های عالی معماری از نظر طراحی معاصر، مجموعه‌های مسکونی محلی، اقدامات حفاظتی و مرمتی و همچنین احیا و کاربری جدید دادن به بناها و بافت‌های تاریخی و در نظر داشتن مسائل اجتماعی، فرهنگی، زیست محیطی و ... در این طرحهای اجرا شده تعلق می‌گیرد.
آغاز به کار شناسایی نمونه‌های معماری و اعطای این جایزه از سال 1977 بود. این جایزه همچنین در پی شناسایی طرح‌هایی بود که بر گفتمان معماری در جهان اسلام تاثیر بگذارد.
در میان جایزه‌های معماری مهم، این جایزه بسیار منحصر به فرد است که نه تنها به کارهای برجسته انفرادی معماران معاصر ارج می پردازد، بلکه پروژه‌هایی را شناسایی می‌کند که راه‌حل‌های نوین و قابل تکثیری را برای مشکلات توسعه اجتماعی نمایانگرمی‌سازند.
این جایزه به شهرداری‌ها، صاحب‌خانه‌ها، و استادکاران و بنا‌کارها اهدا شده است.
پروژه‌های برنده شامل مجتمع‌های مسکونی، ترمیم بناهای مستقل، پروژه‌های حفاظت بافت و محیط، چشم انداز‌ها و انگاره‌هایی از ساخت و ساز که هدف آن بهبود و توسعه محیط شهری است،می‌شود.
هر دوره سه ساله شامل یک مرحله فشرده نامزدی، ثبت مستندات و بررسی فنی پروژه‌ها است.
در حین دوره، صدها ساختمان معاصر و پروژه‌های حفاظت و مرمت شناسایی شده و به هیأت داوران ارشد معرفی می‌شوند.
اعضای هیأت داوران که در زمینه‌های گوناگونی مثل هنر، باستان‌شناسی، برنامه‌ریزی شهری و معماری، تخصص دارند پروژه‌های برنده را انتخاب می‌کنند.
این جایزه، مستندات بیش از شش هزار طرح ساختمانی را از سراسر جهان گردآوری کرده است و از این میان 90 پروژه به عنوان برندگان جایزه انتخاب شده‌اند.
همچنین جایزه ویژه این بنیاد تا‌کنون به سه معمار شاخص یعنی رفعت چادرجی، حسن فتحی و جفری باوا اهدا شده است.
از طرحهای معماری دریافت‌کننده این جایزه می‌توان برج‌های دوقلوی پتروناس در مالزی، کتابخانه اسکندریه در مصر، مسجد العباس در یمن، احیای شهر تاریخی بیت المقدس و ... را نام برد.
این جایزه به برخی از طرح‌ها و پروژه‌های معماری و مرمت و احیای انجام شده در ایران نیز تعلق گرفته است که عبارتند از پناهگاه ساخته شده با کیسه شنی، شهر جدید شوشتر، باغ فردوسی در تهران، مرمت چهلستون، هشت بهشت و عالی قاپو در اصفهان و احیای چند بنای تاریخی در اصفهان و یزد.
جایزه معماری آقاخان بر خلاف جایزه پریتزکر، بر روی شیوه‌های بومی و اسلامی و راهکردهای معماری کهن و نوین در توسعه جهان سوم نیز متمرکز است.
همچنین این جایزه‌ای است که هر سه سال یک بار از سوی بنیاد شبکه توسعه آقاخان به یک یا چند معمار زنده اعطا می‌شود.
از میان هیئت داوران جایزه آقاخان می‌توان به افراد زیر اشاره کرد
