گردشگری پایدار

صنعت گردشگری به عنوان یکی از مهم ترین پدیده های هزاره سوم، طی نیم قرن گذشته با رشد تصاعد گونه¬ خود تاثیر به سزایی در رشد و پویایی اقتصادی، تبادلات فرهنگی کشورها داشته است؛ به طوری که بسیاری از صاحب نظران، قرن حاضر را قرن گردشگری نام نهاده¬اند. توسعه گردشگری همانند توسعه جهانی توجهی به عناصر و بسترهای ایجاد کننده این صنعت نداشته وبا هدف سودآوری و افزایش رفاه اجتماعی اثرات مخربی را به همراه داشته به همین جهت در این میان تصویر نادرست و نامناسبی از رابطه گردشگری و محیط به جا گذاشته است. 


در نخستین ماههای سال 1997، کنفرانس وزراء جهانگردی کشورهای آسیایی حوزه اقیانوس آرام درباره جهانگردی و محیط، وابسته به سازمان جهانی جهانگردی در جمهوری مالدیو تشکیل شد. بیانیه ماله که بیانگر روندی جهانی است با محوریت جهانگردی پایدار ماحصل کنفرانس مذکور می¬باشد. پس از بیانیه ماله سازمانهای جهانگردی سعی در ارایه راهکارها و سیاست¬هایی بودند که موجب پایداری این صنعت گردد.


 

1- اصول گردشگری پایدار
گردشگری پایدار ریشه در توسعه پایدار دارد. بطور‌کلی این تلاش ها نشان ازآن دارد که گردشگری قادر است در پردازش توسعه پایدار راهکاری عملی را شکل دهد.از این رو هدف اصلی در بسط معنایی گردشگری پایدار پیرامون ارائه روش های منطقی در بهره گیری از منابع طبیعی و انسانی و ممانعت از به کارگیری غیر علمی این منابع می باشد. توسعه پایدار گردشگری دارای دو جنبه حفاظت از محیط زیست، منابع ومیراث فرهنگی جوامع است. از این روگردشگری پایدار باید با سیاست مشخص و مدونی به اجرا در آید تا بتواند حرکت امید بخشی را در توسعه همه جانبه فضاهای جغرافیایی تضمین کند. گردشگری پایدار برای کارایی بالاتر در این زمینه دارای اصولی می باشد که هماهنگ کننده اهداف و راهکارهای عملی می باشد.

- محیط ارزش ذاتی دارد و این ارزش مهم تر از آن است که دارایی صنعت گردشگری محسوب شود. نباید منافع بلند مدت و حفاظت از محیط را فدای ملاحظات کوتاه مدت کرد. همانطوری که در اصل 3 بیانیه ریو آمده است " حق‌ توسعه‌ باید به‌ نحوی‌ اعمال‌ شود که‌ متساویاً نیازهای‌ نسل‌ کنونی‌ و نسل¬های‌ آینده‌ را در زمینه توسعه‌ و حفظ‌ محیط‌ زیست‌ برآورده‌ سازد."
- گردشگری باید عامل مثبت با توانمندی¬های مفید برای جامعه و نیز گردشگران شناخته شود.
- روابط بین محیط و گردشگری باید به گونه¬ای مدیریت شود که پایداری محیط در بلند مدت حفظ شود. فعالیت های گردشگری نباید به محیط آسیب برساند ویا آثار نامطلوبی ایجاد کند.
- فعالیت های گردشگری و توسعه باید با توجه به ویژگی های محیط و طبیعت منطقه مورد نظر طرح¬ریزی شود.
- در هر منطقه¬ای باید بین نیازهای ملاقات کنندگان، محل مورد بازدید و جامعه میزبان هماهنگی وجود داشته¬ باشد.
- دردنیای پویا، برخی تغییرات اجتناب ناپذیرند و تغییرات ممکن است مفید باشد. انطباق با تغییرات نباید باعث خدشه دار شدن هیچ یک از اصول شود.
- صنعت گردشگری، نهادهای محلی و سازمان¬های محیطی، همه باید با توجه به این اصول در جهت کسب اهداف تلاش کنند.


2- خصوصیات گردشگری پایدار
- حفظ منابع به صورت پایدار
حفظ و استفاده از منابع (طبیعی، اجتماعی و فرهنگی) بسیار حائز اهمیت است وبه معنای تجارت دراز مدت می باشد به عبارت دیگر تامین نیازهای کنونی جامعه و حفظ و نگهداری از سرمایه و منابع نسل¬های آتی

- بازاریابی و تبلیغات مناسب
تبلیغات و بازاریابی نقش موثری در شناسایی اهداف و مزایای گردشگری پایدار به عهده دارد. از این طریق اطلاعات بسیار کامل و جامعی در اختیار گردشگران قرار می گیرد و درپی آن شناخت و توسعه و استقبال مردم از گردشگری پایدار، سبب افزایش احترام نسبت به محیط فرهنگی، اجتماعی وطبیعی نواحی دیدنی می شود، و رضایت مشتری را نیز افزایش می دهد.

- کاهش بیش از حد مصرف و اتلاف منابع
توسعه گردشگری، افزایش تولید منابع طبیعی به خصوص آب و زمین را در پی دارد. ترویج الگوی صحیح مصرف مخصوصا در مورد جهانگردان و گردشگران جلوی هزینه های بازسازی، زیان¬های دراز مدت را گرفته وبه کیفیت گردشگری کمک می کند.( اصل‌ 8 بیانیه ریو "جهت‌ نیل‌ به‌ توسعه پایدار و کیفیت‌ بالاتر زندگی‌ برای‌ همگان‌، دولت‌ها باید الگوهای‌ تولید و مصرف‌ غیرپایدار را کاهش‌ داده‌ و رها نمایند و سیاست‌های‌ جمعیتی‌ متناسب‌ اتخاذ نمایند. ")

- حفظ تنوع
حفظ و ارتقای تنوع طبیعی، اجتماعی وفرهنگی برای پایداری دراز مدت گردشگری اهمیت ویژه دارد وپایگاه انعطاف پذیری را برای گردشگری به وجود می آورد.

- استراتژیک بودن در برنامه‌ریزی
برنامه ریزی عمل توسعه هر فرآیندی است وبرنامه ریزی، اهداف کوتاه مدت و بلند مدت را مشخص می کند و تمامی عوامل را برای دستیابی به هدف مذکور هماهنگ می¬سازد .با برنامه ریزی در گردشگری دستیابی به اهداف اقتصادی (افزایش درآمد و ایجاد شغل، و اهداف غیر اقتصادی (حفظ محیط زیست، محیط اقتصادی، محیط فرهنگی ومحیط اجتماعی) ) کاری سهل و آسان خواهد بود.

- حفاظت از نظام اقتصاد محلی برایحفظ محیط زیست
گردشگری که تعداد زیادی از فعالیت های اقتصادی محلی را مورد حمایت وتحت پوشش خود قرار می دهد و ارزش ها و هزینه های محیط زیست را مد نظر قرار می دهد، علاوه بر حمایت از این نظام¬های اقتصادی جلوی انهدام محیط زیست را می گیرد.

- مشارکت محلی مردم در برنامه‌ریزی
مشارکت کلی اجتماع های محلی در بخش گردشگری نه تنها به نفع خود آنها ومحیط است بلکه نوع تجربه گردشگری را بهبود می بخشد.

- مذاکره با افراد بانفوذ محلی
مشاوره بین صنعت گردشگری و اجتماع ها، سازمان ها و نهادهای محلی مهم است البته در صورتی که دوشادوش هم کار کنند واختلافات منافع را کنار بگذارند.

- انجام تحقیقات در جهت بهبود کیفیت خدمات
پژوهش در حال پیشرفت ونظارت برآن از طریق صنعت با استفاده از تجزیه وتحلیل وجمع آوری موثر اطلاعات نه تنها ما را در حل وفصل مشکلات گردشگری یاری می کند بلکه مزایایی را برای مقاصد، صنعت ومشتریان در بر خواهد داشت.

- آموزش نیرویانسانی ماهر
آموزش خدمه که گردشگری پایدار را وارد روش های اشتغال می کند و در کنار آن استخدام خدمه محلی در تمامی مقاطع، سبب بهبود کیفیت گردشگری می شود.

- کنترل و نظارت بر فعالیت‌های خدماتی و استفاده از تجارب دیگران
اثر بخشی هر برنامه و فعالیتی باید ارزیابی شده و بر کیفیت فعالیت های انجام شده و خدمات ارایه شده نظارت دقیق وجود داشته باشد، تا تغییر برنامه ها و راهکارها در جهت نیل به اهداف صورت پذیرد در این بین نباید از تجربیات موفق سایر کشورها غافل بود.

  


3- ظرفیت پذیری و توسعه پایدار
توسعه پایدار گردشگری دارای دو بعد اصلی حفاظت از محیط زیست و منابع گردشگری و میراث فرهنگی و یک مفهوم اساسی و کلیدی «ظرفیت‌پذیری» است. این ابعاد اصولاً در چارچوب ظرفیت‌پذیری و سنجش مرزهای آن در قالب تعیین خط مشی و برنامه‌ریزی‌های منسجم و یکپارچه محلی به اجرا در می‌آید.
ظرفیت‌پذیری (Carrying capacity) دارای دو بعد اساسی است.که یک بعد آن اجتماعی
(Sociological carrying capacity) و بعد دیگر آن اکولوژیکی (Ecological carrying capacity) است و به طور کلی منظور از ظرفیت‌پذیری شامل موارد زیر است:
- چه تعدادی مسافر می‌توانداز یک مکان بازدید کند بدون اینکه آب و هوا محیط آلوده شوند بدون اینکه حیات وحشآسیب ببیند.
- - ساکنان افراد محلی تحمل پذیرایی از چه تعداد گردشگر را دارند.
- چه تعدادی می‌توانند در یک مکان اقامت گزینند بدون اینکه شلوغی و هیاهو رااحساس کنند.
- منابع آب، تاسیسات زیربنایی و روبنایی چه میزان جمعیت را پاسخگو هستند.


منابع:
1 داس ویل راجر "مدیریت جهانگردی مبانی ،راهبرده و آثار "دفتر پژوهش های فرهنگی1384
2 کاظمی مهدی "مدیریت گردشگری"سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت ) 1385
3 ولا فرانسوا،بیچریل یونل "گردشگری بین المللی "موسسه انتشارات امیر کبیر 1384
4 نشریه مسافران www.marbine.net

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد